Teritorija uz reke je uvek popularna, kako za stanovništvo, tako i među osvajačima, naročito kada je u pitanju jedna tako velika vodena površina kao što je Dunav. Upravo zbog toga se kod nas duž čitavog toka ispisivala istorija vekovima, a tu se nalaze i neke od napoznatijih tvrđava na Dunavu.

Ovuda su prošli Kelti, Rimljani, Vizantinci, Turci, Ugari, pa i mi. I svi su želeli da pokažu svoju moć i snagu kroz stamene građevine, kroz zidine koje odolevaju vremenu i postoje i dan-danas.

Kada su u pitanju tvrđave na Dunavu, u Srbiji ih imamo sačuvanih čak sedam. Datiraju iz različitih epoha i svedoče o užurbanom životu koji se na ovim obalama oduvek vodio. Na nekim mestima su podizane utvrde vekovima pre naše ere, da bi ih kasnije zamenili logori, uporišta, pa jake građevine čije ostatke možemo da obiđemo i danas. Kroz njih sada uživamo u istorijskim pričama i legendama svojstvenim samo za ove naše prostore.

U okolini grada Bača nalaze se ostaci najstarije austrougarske tvrđave kod nas a veruje se da ju je izgradio Karlo Robert u prvoj polovini 14. veka. Ovde i dalje možete da vidite očuvanu donžon kulu, kao i nekoliko pomoćnih kula, zbog kojih se da nazreti kolika je ova građevina zapravo bila dok je bila u punom sjaju.


*Znate li da je čitavo ovo područje dobilo ime po Baču? Zato se oblast zove Bačka.

Tvrđava je bila glavni oslonac srednjovekovnog grada Bača, a despot Stefan Lazarević je baš ovde ustoličio odbranu od Turaka 1413. godine. (Treba li dodatno naglasiti strateški odličan položaj ove građevine?)

Petrovaradinska tvrđava je jedno od najboljih ostvarenja kada je u pitanju barokna vojna arhitektura a da je sasvim sačuvana i u današnje vreme. Projektovali su je austrijski inžinjeri prema ranijim planovima francuskih utvrđenja, a građena je od 1692. do 1780. godine.

Zdanje ove tvrđave je više od vesnika iz prošlosti. Jer, ovde možete da osetite kako se nekad živelo unutar zidina gde je bila smeštena vojska. Ovde su se nalazili oficirski stanovi, bolnica, kasarne.

*Dužina podzemnih laguma Petrovaradina je čak 16 kilometara. Samo zamislite lavirint koji se proteže ispod onako velelepnog utvrđenja.

Kažu da je na ovom mestu u prvoj polovini 13. veka, bio podignut samostan.

Kada je u pitanju Beogradska tvrđava, malo ljudi zna da su prvo utvrđenje na ovom mestu izgradili Kelti. Onda su ga pohodili Rimljani, Vizantinci, Ugari, Turci, a upravo zbog toga prostor obiluje bogatim nasleđem različitih kultura.


Kao stalni rimski logor Flavijeve legije, ovde je podignut rimski kastrum u drugom veku naše ere. Pored Singidunuma, kako se tada zvalo utvrđenje, Rimljani su izgradili i Viminacium kod današnjeg Kostolca - dva logora koja su se nalazila na granici u ovom delu carstva.

Tvrđavu su potom rušili i obnavljali Goti i Huni u četvrtom i petom veku, a kasnije i Avari i Sloveni. Vizantija počinje da gradi srednjovekovni zamak u 12. veku, a Turci ga kasnije koriste kao prostor za obuku i okupljanje vojske.

*Kako je Kalemegdan dobio ime? Od turskih reči "kale" (grad) i "megdan" (polje). Turci su voleli da ga zovu i Fićir-bajir, što znači "breg za razmišljanje".

Park oko tvrđave, koja je Srbima predata 1867. godine, počeo je da se gradi po odluci kneza Mihaila Obrenovića.

Ako vas zanima srpska vojna arhitektura, dovoljno je da odete u Smederevo. Jer, ovde se nalazi poslednja građevina tog tipa, koju je podigao despot Đurađ Branković u 15. veku, i to po meri prestonice, što je Smederevo i bilo posle gubitka Beograda.


*Znate li da se na jednoj kuli na kopnenoj strani nalazi ime Đurađa Brankovića izvedeno opekom?

Spoljnji zidovi imali su donžon i još četiri isturene kule, dok je duž tri zgrade dvora u unutrašnjosti bilo još 11. Samo zamislite kako mora da je bilo fascinantno proći kroz Veliku salu za prijeme, ukrašenu prozorima isklesanim u kamenu, što je bio jedinstveni primer u srednjovekovnoj arhitekturi Srbije.

Najveće oštećenje koje je zadesilo ovo utvrđenje u istoriji, bilo je posledica eksplozije nemačkog skladišta municije tokom Drugog svetskog rata.

Ramsku tvrđavu izgradio je 1483. godine sultan Bajazit II, deda Sulejmana Veličanstvenog. Legenda kaže da je Bajazit seo da se odmori uz lep pogled na Dunav i suprotnu stranu, gde su bili smešteni Ugari. Sedeo je na ihramu, islamskoj prostirci za molitve, i zadremao, a kada se probudio, bio je toliko odmoran da je naredio da se na istom mestu sagradi tvrđava i da ponese ime po ihramu.


*Ramska tvrđava ima čak 36 toposkih otvora, dok, poređenja radi, Kalemegdan ima 22.

Oko tvrđave je za vreme Turaka počelo da se naseljava i stanovništvo. Za nju su se borili Otomani i Ugari, da bi u prvoj polovini 19. veka zamrla. Danas je to lep turistički lokalitet, koji je nedavno i renoviran.

Već smo pomenuli Sulejmana Veličanstvenog. E pa, kažu da je tvrđava Fetislam kod Kladova sagrađena u 16. veku upravo - po njegovoj naredbi.

*Znate li da ime utvrđenja znači "pobeda islama"?

Fetislam je bio izuzetno važan za očuvanje turske prevlasti u Srbiji tokom prve polovine 19. veka. Tek 1867. godine su ključevi predati srpskom artiljerijskom kapetanu, čime je sa tvrđavama u Beogradu, Smederevu i Šapcu, data Srbiji, i time obeležila odlazak otomanskih jedinica.

Poznati turski putopisac iz 17. veka Evlija Čelebija za Fetislam je napisao da "obim tvrđave iznosi hiljadu i stotinu koraka".

Smatra se da je Golubačka tvrđava podignuta u 14. veku u vreme kralja Dragutina. Bila je važno mesto za odbranu granice na ulazu u Đerdapsku klisuru, te je često menjala vladare. Jedno vreme je bila u rukama despota Đurađa Brankovića, ali i u vlasništvu Turaka i Ugara. Strateški dobra pozicija na obali i šarmantne kule davale su ovoj tvrđavi posebnu čar, kako za vojnike i osvajače, tako i za obično stanovništvo, trgovce i ribare.

*Dunav je u Golupcu najširi, pruža se na čak šest kilometara od jedne obale do druge.

Ono što je posebno zanimljivo za Golubac jeste legenda o tome kako je tvrđava, pa i sam grad dobio ime. Ali, o tome u posebnom tekstu o Golubačkoj tvrđavi.

Putujmo po Srbiji

TVRĐAVE NA DUNAVU